Enkele jaren geleden nam het Pieter Vermeulen Museum het initiatief om met het project Erfgoededucatie de Cultuureducatie in het basisonderwijs in Velserbroek een impuls te geven.
Uit een enquête onder leerkrachten en directies van het basisonderwijs in Velserbroek was eerder gebleken dat er behoefte was aan lessen over het lokale erfgoed en aan buitenactiviteiten. Er werd contact gezocht met onder andere de gemeentearcheoloog Wim Bosman en Lia Vriend van LIA. Een en ander heeft geresulteerd in het Project Erfgoededucatie voor groep 6 t/m 8 bestaande uit drie leskisten die hieronder verder worden toegelicht.
Sponsoren
Het project kwam tot stand dankzij financiële bijdragen van Het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland, de J.C. Ruigrokstichting, het VSB-fonds, het RABO-Coöperatiefonds en het Hoogheemraadschap van Rijnland.
Leskist 1: ‘Malorix’ (voor groep 6)
De leskist is bestemd voor groep 6 van het basisonderwijs in Velserbroek en vernoemd naar het stripverhaal ‘Malorix’ van Bert Bus, dat een centrale rol speelt in de leskist.
De strip is geschreven naar aanleiding van de opgravingen van twee Romeinse forten bij Velsen en gaat over de strijd tussen de in het begin van onze jaartelling hier woonachtige Friezen tegen de Romeinen. Het verhaal is gebaseerd op geschriften van de Romeinse geschiedschrijver Tacitus en op archeologische opgravingen die in de tweede helft van de vorige eeuw plaatsvonden bij de bouw van de Velser- en Wijkertunnel. Naast een stripboek voor elke kind bestaat de kist uit een twaalftal bijbehorende opdrachtkaarten met materialen, zoals een luisteropdracht, puzzels, echte vondsten en replica’s van archeologische opgravingen, verkleedkleren, Romeinse tabula’s, het runenschrift etc. Met deze materialen maken de kinderen op speelse wijze kennis met de Romeinen en Friezen in de regio Velsen.
Leskist 2: ‘Het Poldermysterie’ (voor groep 7)
Door middel van deze leskist maken de leerlingen van groep 7 op een speelse manier kennis met de mysterieuze geschiedenis van de polder De Velserbroek.
Uitgangspunt is de vondst van een oude stoffige archiefkist met documenten van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Deze vormt de basis voor een tiental opdrachten over de ontwikkeling van het landschap, het Noordzeekanaal, Fort benoorden Spaarndam etc.
Nog bestaande sporen uit het verleden, zoals oude dijken, gemalen en (restanten van) sluisjes komen ook in de opdrachten terug. Een echte N.A.P peilschaal en een opgezette muskusrat maakt deel uit van de inventaris. Elke opdracht bevat een jaartal die weer op een tijdlijn moet worden ingevuld met bijbehorend informatie. De jaartallen op deze tijdlijn leiden naar met een belangrijke cijfercode, die toegang geeft tot Het Poldermysterie. Als alle opdrachten tot een goed einde worden gebracht, ontvangen de leerlingen het diploma van ‘Assistent-Dijkgraaf’.
De leskist bevat ook een 8-tal fietsrouteboekjes waarmee een fietsroute langs de sporen uit het verleden in groepjes gefietst kan worden, zoals de oude Velserdijk, klepsluisjes, het oude gemaal De Velserbroek, het Fort benoorden Spaarndam etc. Bij de fietstocht wordt één GPS-apparaat geleverd. Meerdere apparaten kunnen op het museum gehuurd worden.
Leskist 3: ‘Trendy Velserbroek’ (voor groep 8)
De derde en laatste leskist voor groep 8 gaat over wonen in de Velserbroekpolder. Door de eeuwen heen hebben er verschillende ‘trends’ van wonen plaatsgevonden. Er zijn sporen van 5000 jaar terug gevonden!
Kinderen maken door middel van een dvd-presentatie kennis met het wonen door de eeuwen heen zoals de prehistorische boerderijen waarin familie en vee samenwoonden. En de 17e eeuwse trend : wonen in buitenplaatsen waarbij rijke Amsterdammers in de zomer de stinkende stad ontvluchtten op zoek naar het frisse landleven. Zij kochten of bouwden zeven buitenplaatsen aan de rand van Velserbroek, de Hofgeest, het hoger gelegen gedeelte van de polder. Uiteindelijk zoomen we met de presentatie in op Beeckestijn, dat dankzij de gemeente Velsen onze mooist bewaard gebleven buitenplaats is en waar binnenkort het Podium voor Tuin- en Landschapscultuur van start gaat.
Door de tuinen van Beeckestijn is een speurtocht gemaakt, waarmee de kinderen zich kunnen inleven in het leven op een buitenplaats in de 17e eeuw.
Maar ook Velserbroek anno NU komt aan de orde. Wat vinden de kinderen van hun wijk en hoe zou de wijk er uit zien in 2025 of zelf 2125? Naar aanleiding van de introductie op de dvd kunnen leerkrachten een keuze maken uit de verschillende verwerkingsmogelijkheden. Zo kunnen de kinderen bijvoorbeeld zelf nadenken over de inrichting van het laatste stukje van Velserbroek dat misschien in de toekomst bebouwd gaat worden. Wat zal de nieuwe woontrend worden? Hoe zouden zij later willen wonen? De kinderen gaan het landschap inrichten en woonvormen ontwerpen. Of de kinderen kunnen als aanvulling op het boek ’25 jaar Velserbroek’ een boek ‘Mijn Velserbroek’ maken over hun herinneringen aan het wonen en naar school gaan in Velserbroek. Bij beide opdrachten zijn er opdrachtkaarten en is er inspiratiemateriaal. Ook is er de fietstocht ‘de Velserdijkroute’ met een GPS-apparaat aanwezig. De kinderen gaan zelf plannen ontwikkelen hoe Velserbroek er in deze en volgende eeuw nog trendyer en duurzamer uit komt te zien.
Website en fietsroute.
Speciaal voor dit project is de website www.erfgoedvelsen ontwikkeld, waarop een virtuele fietsroute door de polder te vinden is (tevens één van de opdrachten). Daarnaast is een echte GPS-fietsroute van 12 kilometer gemaakt onder de naam ‘Velserdijkroute’. In het bijbehorende boekje wordt bij 16 stops korte informatie gegeven. Ook zijn er 16 vragen, die door de kinderen kunnen worden ingevuld. Met een GPS kan de route worden gevolgd, maar in het boekje staat ook een routebeschrijving en een kaartje. Als ‘Assistent-Dijkgraaf’ kunnen de kinderen met deze route hun ouders en andere familieleden als gids begeleiden door de polder. (Het fietsrouteboekje is verkrijgbaar in het museum á € 2,00 en de GPS te huur voor €2,00)
Presentatie in 2010
De presentatie van de twee nieuwe leskisten Erfgoededucatie door Pieter Vermeulen Museum vond plaats op 25 november 2010 Cultuurwethouder Wim Westerman overhandigde de twee leskisten aan vertegenwoordigers van de basisscholen, hierbij geassisteerd door twee historische figuren: dijkgraaf Willem Utenhage en landmeter/kaartenmaker dhr. Nautz.
Erfgoededucatielijn 2013: ‘Bijzondere vondsten’ (groep 4) en Dino’s (groep 1/2)
Samen met de Archeologische werkgroep Velsen en leerkrachten van basisschool de Toermalijn heeft het Pieter Vermeulen Museum het interessante erfgoedproject ‘Bijzondere vondsten’ ontwikkeld. Het heeft als thema ‘archeologie’ en is bestemd voor groep 4 van het basisonderwijs. Het project is onderdeel van een samenwerkingsproject van basisscholen en erfgoedinstellingen in Velsen; de Leerlijn Erfgoed Velsen. Elke jaargroep beleeft een ander project en bezoekt een andere instelling. Op deze manier bezoeken alle leerlingen gedurende hun lagere schooltijd alle culturele instellingen in de gemeente Velsen met een leskist/project in de klas en bezoek aan een instelling. Het geheel is opgenomen in het curriculum van de school.
In het project ‘Bijzondere vondsten’ beleven de leerlingen via een poppenkastspel en een prentenboek het verhaal van Mol die tijdens het graven archeologische spullen onder de grond vindt. Er is gekozen voor een mol omdat mollen in werkelijkheid ook voorwerpen naar boven brengen die diep in de grond bewaard zijn gebleven. Zo geven ze archeologen aanwijzingen om een bepaalde plek verder te onderzoeken.
Na het verhaal en een film over archeologie gaan de leerlingen als nieuwsgierige archeologen aan de slag met de opdrachten uit de veldwagen van de archeoloog. Daarin vinden ze een o.a. een diggeldoosje vol bodemvondsten, een kwartet Archeologie, oude munten, vondstkaartjes, spelletjes en nog veel meer. Na het werken in de klas komen de kinderen voor een archeologie-workshop naar het Pieter Vermeulen Museum. Ze leren daar vondsten opgraven en determineren en scherven van aardewerk plakken tot een geheel. Ook bekijken ze een tentoonstelling met archeologische vondsten en maken tijdens een rondleiding kennis met het museum waarbij ze zelfs op plaatsen komen waar andere bezoekers nooit komen.
Erfgoedproject 2017: ‘Dino’s
Als aanvulling bij het project ‘Bijzondere Vondsten’ voor groep 4, is in 2017 het project ‘Dino’s’ voor groep 1/2 ontwikkeld.
De themamand Dino’s bevat veel spellen en speelmateriaal over dinosauriërs, botten en fossielen.
Met het thema geven we de kinderen een blik in de tijd heel lang geleden. Het is belangrijk dat kinderen leren dat er een tijd is voor ze zelf bestonden en dat die tijd er anders uitzag als nu het geval is. Het accent ligt op het beleven en de fascinatie van die andere tijd door opdrachten over opgravingen van archeologen van dinosaurusskeletten, de soorten en maten dinosaurussen die er waren, hoe ze leefden, bijzonderheden en kenmerken. Na het werken in de klas volgt er een bezoek aan het museum. In het museum maken ze o.a. een korte speurtocht langs dinosaurussen, graven ze botten op als een archeoloog, bestuderen fossielen uit de tijd van de dinosaurussen en maken zelf een fossiel.
